ก่อนจัดฟัน เจ้าของฟันมักคิดถึงฟันที่เรียงสวยเป็นระเบียบ มีประสิทธิภาพในการใช้งานมากขึ้น มีความมั่นใจเวลายิ้ม พูด คลี่คลายปัญหาเรื่องบุคลิกภาพส่วนตัว แต่ถ้าหลังจากจัดฟันแล้วฟันล้มขึ้นมา จะทำอย่างไรดี ฟันล้มเป็นอย่างไร
ก่อนอื่นต้องเข้าใจตรงกันก่อนว่า คำว่าฟันล้มนั้น หมายถึง การที่ฟันเคลื่อนออกจากตำแหน่งเดิมที่จัดเอาไว้ อาจมีการเอียงไปทางใดทางหนึ่งที่ไม่ตรงกับจุดประสงค์ อาจส่งผลทำให้เกิดอาการเจ็บปวด อาจล้มทั้งแถบ หรือส่วนใดส่วนหนึ่ง ไม่รักษาก็ไม่ได้ เพราะมีอาการเจ็บ รวมถึงอาจใช้งานไม่ได้เพราะฟันไม่สบกัน
สาเหตุที่การจัดฟันมีโอกาสเกิดฟันล้ม
ลักษณะของการจัดฟันจะต้องมีการเคลื่อนที่ของฟันไปอยู่ในตำแหน่งที่ต้องการ การเคลื่อนที่นั้นเกิดจากเครื่องมือดึงรั้งให้ขยับจากตำแหน่ง ส่วนจะเคลื่อนจากตำแหน่งไปมากน้อยแค่ไหนขึ้นอยู่กับสภาพฟันเดิมของคนไข้ ซึ่งหลังจากขยับเคลื่อนตำแหน่งไปแล้ว ต้องอาศัยระยะเวลาที่ฟันจะปรับตัวให้มั่นคงในตำแหน่งใหม่ ดังจะเห็นว่า หลังจากถอดเครื่องมือจัดฟันแล้ว ยังต้องใส่รีเทนเนอร์ต่ออีกเป็นระยะเวลาหนึ่ง เพื่อประคองให้แข็งแรงและไม่เคลื่อนกลับไปเป็นเหมือนเดิม หรือเกิดฟันล้ม ดังนั้น จึงอาจกล่าวได้ว่า จัดฟันแล้วฟันล้ม เกิดจาก
1. ขาดการดูแลและปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์ เช่น ให้ใส่รีเทนเนอร์ประคองฟันที่เพิ่งจัดเสร็จไว้ก่อน ก็ละเลยไม่ได้ใส่ เป็นต้น
2. ในกรณีที่ยังต้องเสริมฟันปลอมในช่องว่าง แต่ไม่ได้ใส่ ก็ทำให้ฟันที่ยังไม่มั่นคงล้มได้ง่ายเพราะมีช่องว่างให้ฟัน
3. มีโอกาสเกิดความผิดพลาดจากการจัดฟัน เช่น ฟันลอยจากการดึงเป็นต้น
4. เมื่อผ่านไปนานๆ อายุมากขึ้น ก็มีโอกาสฟันล้มได้
วิธีแก้ไขกรณีจัดฟันแล้วฟันล้ม
กรณีจัดฟันแล้วพบว่าฟันล้ม จะหลังจากจัดฟันไม่นาน หรือจัดมานานแล้วเพิ่งล้มก็ตาม ให้ไปพบทันตแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุที่ทำให้ฟันล้ม จะได้แก้ไขตามแต่กรณี ดังนี้
1. กรณีฟันล้มหลังจากถอดเครื่องมือจัดฟันไม่นาน แต่ละเลยการใส่รีเทนเนอร์ ใส่บ้างไม่ใส่บ้าง หรือทิ้งระยะไป จนวันหนึ่งพอเห็นว่าฟันเริ่มล้มจะกลับมาใส่อีกครั้ง ก็ใส่ไม่ได้ หรือใส่แล้วไม่สบายเหมือนตอนแรก เมื่อเป็นเช่นนี้ ทันตแพทย์อาจมีการปรับรีเทนเนอร์ และใส่ต่ออย่างเคร่งครัดมากขึ้น
- กรณีฟันล้มมาก จนไม่สามารถแก้ไขด้วยการใส่รีเทนเนอร์ อาจต้องแก้ไขโดยการจัดฟันใหม่อีกครั้ง
จัดฟันแล้วฟันล้ม เป็นกรณีที่อาจเกิดขึ้นได้เสมอ เพราะแท้ที่จริงแล้วการใส่รีเทนเนอร์นั้น เป็นอุปกรณ์ที่ช่วยประคองฟันให้อยู่ในตำแหน่งที่ต้องการ ซึ่งคนที่จัดฟันต้องศึกษาเรื่องนี้ให้ดีก่อนจัดฟัน เพราะการทำให้ฟันเคลื่อนจากตำแหน่งที่อยู่ตามธรรมชาติแล้ว การคาดหวังให้มั่นคงอยู่ในตำแหน่งแบบ 100% เป็นไปได้ยาก ต้องดูแลให้ดีตลอดไป
ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นหากปล่อยฟันล้มแล้วไม่แก้ไข
บางคนที่จัดฟันแล้วฟันล้ม แต่ไม่มีอาการเจ็บปวด ยังใช้ชีวิตต่อไปได้ อาจทำให้ละเลยไม่ไปพบทันตแพทย์เพื่อแก้ไข หรือบางครั้งเกิดจากความคิดว่า ถ้าไปพบแพทย์แล้วต้องจัดฟันใหม่ ก็ต้องเสียค่าจัดฟันใหม่อีกรอบ จึงปล่อยเลยตามเลย แท้จริงแล้ว ไม่ควรปล่อยทิ้งไว้เช่นนั้น เพราะหากฟันล้มแล้วไม่รีบแก้ไข อาจเกิดผลเสียตามมาก็คือ มีโอกาสเกิดโรคปริทันต์ตามมา อาจมีอาการเหงือกบวม เหงือกอักเสบ เป็นหนอง ทีนี้ต้องรักษาหลายเรื่องสิ้นเปลืองมากขึ้นไปอีก
ผลเสียจากการจัดฟันแล้วปล่อยให้ฟันล้ม
1. เสียเวลาและเสียค่าใช้จ่ายโดยใช่เหตุ เพราะต้องเริ่มจัดฟันใหม่หรือแม้แต่ต้องแก้ไข
2. ฟันกลับไปเป็นสภาพเดิมซึ่งเคยทำให้เสียบุคลิก หรือขาดความมั่นใจในการดำเนินชีวิตเหมือนเดิม
3. อาจต้องเจ็บปวดกับอาการฟันล้ม
เมื่อเป็นเช่นนี้ ควรหาทางป้องกันไม่ให้จัดฟันแล้วฟันล้มมากกว่า
แนวทางป้องกันไม่ให้ฟันล้มหลังจัดฟัน - ใส่รีเทนเนอร์ประคองฟันหลังถอดเครื่องมือจัดฟัน และปฏิบัติตามคำแนะนำของทันตแพทย์อย่างเคร่งครัด อย่าคิดไปเองว่า ฟันแข็งแรงมั่นคงแล้ว ใส่บ้างไม่ใส่บ้างก็ได้ เพราะฟันล้มไม่ได้เกิดขึ้นแบบฉับพลันแต่จะค่อยเป็นค่อยไป ใช้เวลาที่ทำให้เรามองไม่เห็นเป็นรายวัน
- ดูแลเรื่องความสะอาดของฟัน และพบทันตแพทย์ทุก 6 เดือน
อนึ่ง แม้ว่าการจัดฟันแล้วฟันล้มจะมีทางแก้ไขได้ ก็ไม่ควรปล่อยให้เกิดขึ้น เพราะนอกจากเสียเงิน เสียเวลาแล้ว การจัดฟันหลายรอบมีผลเสียเช่นกัน
อันตรายจากการจัดฟันหลายรอบ
การใส่เครื่องมือจัดฟัน ต้องมีการดึงเพื่อให้ฟันเคลื่อนตำแหน่ง แรงดึงนั้นมีผลทำให้เนื้อเยื่อที่ยึดรากฟันกับกระดูกเบ้าฟัน ได้รับผลกระทบ มีการละลายและสร้างตัวใหม่ หากต้องทำแบบนี้ซ้ำหลายหน กระบวนการเหล่านี้ก็ต้องเกิดซ้ำ ซึ่งไม่เป็นผลดีต่อสภาพเหงือก ฟัน รากฟัน ฯลฯ ตามธรรมชาติ ทำให้สุขภาพฟันไม่แข็งแรงโดยรวม ก่อให้เกิดโรคปริทันต์ง่ายขึ้นนั่นเอง
ก่อนตัดสินใจจัดฟัน ต้องศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับสิ่งที่จะเกิดขึ้น การเฝ้าระวังและดูแลตัวเองในเรื่องต่างๆ ให้ดี เพื่อที่จะได้ไม่เกิดผลที่ไม่พึงประสงค์ตามมาหลังจากจัดฟัน เพราะจัดฟันแล้วฟันล้มไม่ใช่เรื่องที่ควรเกิดขึ้นกับใครเลย
